Mikroplastik, drobiny plastiku mniejsze niż 5 mm, są wszechobecnymi zanieczyszczeniami środowiska. Ze względu na swoje rozmiary i bioakumulacyjne właściwości, budzi coraz większe obawy dotyczące ich wpływu na zdrowie człowieka. Badanie przeprowadzone przez Chartresa i wsp. (2024) rzuca światło na potencjalne skutki zdrowotne ekspozycji na mikroplastik, ze szczególnym uwzględnieniem układów trawiennego, rozrodczego i oddechowego.
Badanie wykorzystało metodologię szybkiego przeglądu systematycznego. Przeanalizowano cztery bazy danych w celu zidentyfikowania prac badających związki pomiędzy ekspozycją na mikroplastik a wynikami zdrowotnymi. Zidentyfikowano 31 badań (3 obserwacyjne na ludziach i 28 eksperymentalnych na zwierzętach), z czego skupiono się na wynikach dotyczących układów trawiennego, rozrodczego i oddechowego.
W badaniach na zwierzętach mikroplastik podawano drogą pokarmową, wziewną lub przez wodę, przy czym najczęściej używanym polimerem był polistyren. Ekspozycja trwała od 14 dni do 32 tygodni, a mikroplastik miał różne rozmiary (0,1–467 μm) i kształty. Badania na ludziach objęły kobiety w ciąży oraz osoby z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego, u których mierzono obecność mikroplastiku w łożysku, płynie owodniowym i śluzie nosowym.
Wyniki badań
Układ trawienny
Mikroplastik wpływał na funkcje jelit i strukturę tkanki jelitowej. W badaniach na myszach zaobserwowano:
- Efekty makro- i mikroanatomiczne: Skrócenie jelit, uszkodzenia histopatologiczne, takie jak spadek liczby komórek kubkowych (wydzielających mucynę).
- Zmiany biochemiczne: Podwyższony poziom cytokin zapalnych (np. TNF-α, IL-6) i markerów stresu oksydacyjnego, co sugeruje przewlekłe stany zapalne oraz osłabioną odpowiedź immunologiczną.
- Wpływ na funkcje komórkowe: Zmniejszoną proliferację komórek oraz wzrost apoptozy.
Układ rozrodczy
Ekspozycja na mikroplastik wpływała negatywnie na funkcje rozrodcze, szczególnie w badaniach na gryzoniach:
- Męski układ rozrodczy: Obniżenie liczby plemników, ich ruchliwości i integralności DNA.
- żeński układ rozrodczy: Zmniejszenie liczby pęcherzyków jajnikowych oraz zaburzenia hormonalne (np. obniżenie poziomu estradiolu i progesteronu).
- Inne efekty: Zmniejszona masa łożyska oraz zaburzenia wagi i rozmiarów płodów.
Układ oddechowy
Narażenie na mikroplastik drogą wziewną skutkowało uszkodzeniami płuc:
- Uszkodzenia mięśni oddechowych, zmniejszenie objętości oddechowej oraz spadek funkcji wentylacyjnej.
- Wzrost poziomu cytokin prozapalnych (np. IL-1β, TNF-α) oraz obecność reaktywnych form tlenu (ROS), sugerująca stres oksydacyjny.
Analiza wyników
Wyniki sugerują, że mikroplastik indukuje stres oksydacyjny i przewlekłe zapalenie, co może prowadzić do długotrwałych skutków, takich jak rak jelita czy płuc. Ponadto ich obecność w układzie rozrodczym może wpływać na zdolność reprodukcyjną.
Dowody z badań na zwierzętach oceniono jako umiarkowane lub wysokie, podczas gdy dowody z badań na ludziach były ograniczone. Zidentyfikowano braki w danych, w tym niską liczebność grup badawczych i niewystarczające metody analizy ekspozycji w badaniach ludzkich.
Eksperymentalne wyniki z badań na zwierzętach mają potencjalne zastosowanie w modelowaniu ryzyka dla ludzi. Mimo to potrzebne są dalsze badania epidemiologiczne, aby określić rzeczywiste skutki zdrowotne i populacyjne zagrożenia.
Link do badań: https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.est.3c09524
Serwis ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej, a treść artykułów nie stanowi fachowej porady medycznej. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu.
