Dieta ketogeniczna (dieta keto) od lat budzi duże zainteresowanie, zarówno wśród osób poszukujących skutecznych metod odchudzania, jak i pacjentów cierpiących na różne schorzenia, takie jak padaczka. Chociaż dieta ta może przynosić korzyści, zwłaszcza w krótkim okresie, rosną obawy dotyczące jej wpływu na zdrowie przy długotrwałym stosowaniu.
W niniejszym artykule omówimy, czy dieta ketogeniczna jest zdrowa, z naciskiem na zagrożenia wynikające z długotrwałego jej stosowania, oparte na dostępnych badaniach naukowych.
Co to jest dieta ketogeniczna (dieta keto)?
Dieta ketogeniczna charakteryzuje się bardzo niskim spożyciem węglowodanów (zazwyczaj poniżej 50 gramów dziennie), wysoką podażą tłuszczów (około 70-80% dziennego zapotrzebowania energetycznego oraz umiarkowaną ilością białka (choć w niektórych odmianach diety keto możliwe jest zwiększone spożycie białek). Celem takiego rozkładu makroskładników jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy, w którym zaczyna on wykorzystywać ketony (produkty rozpadu tłuszczów) jako główne źródło energii, zamiast glukozy.
Dieta ta została pierwotnie opracowana w latach 20. XX wieku jako forma leczenia padaczki opornej na leczenie farmakologiczne. Z biegiem lat zyskała popularność jako metoda odchudzania i kontroli poziomu glukozy we krwi, szczególnie wśród osób z cukrzycą typu 2.
Korzyści krótkoterminowe diety ketogenicznej
Dieta keto może przynosić szereg korzyści, zwłaszcza w krótkim okresie. Do najważniejszych zalet należą:
- Szybka utrata masy ciała: Ze względu na ograniczenie węglowodanów, organizm początkowo traci znaczną ilość wody, co prowadzi do szybkiego spadku masy ciała. W późniejszym czasie, dieta wysokotłuszczowa może wpływać na zmniejszenie apetytu, co dodatkowo ułatwia kontrolę masy ciała.
- Poprawa kontroli glikemii: W przypadku osób z cukrzycą typu 2, dieta ketogeniczna może prowadzić do obniżenia poziomu glukozy we krwi oraz poprawy wrażliwości na insulinę.
- Lepsze wyniki w terapii niektórych schorzeń neurologicznych: Badania wykazały, że dieta keto może być skuteczna w leczeniu padaczki opornej na leki, a także w terapii niektórych zaburzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona czy Alzheimera.
Zagrożenia wynikające z długotrwałego stosowania diety ketogenicznej
Chociaż dieta ketogeniczna może przynosić korzyści w określonych sytuacjach, istnieją również dowody naukowe wskazujące na jej potencjalne negatywne skutki zdrowotne przy długotrwałym stosowaniu.
1. Ryzyko sercowo-naczyniowe
Jednym z największych zagrożeń związanych z dietą ketogeniczną jest jej potencjalny wpływ na zdrowie serca. Wysoka podaż tłuszczów, zwłaszcza nasyconych, może prowadzić do zwiększenia poziomu cholesterolu LDL (tzw. “złego cholesterolu”) oraz ryzyka miażdżycy. Chociaż niektóre badania sugerują, że poziom cholesterolu HDL (tzw. “dobrego cholesterolu”) może wzrosnąć podczas stosowania diety keto, to jednak długoterminowe badania na temat wpływu tej diety na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych są ograniczone.
Wyniki badań przeprowadzonych na dużej próbie pacjentów sugerują, że osoby stosujące dietę ketogeniczną mogą być bardziej narażone na rozwój chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza gdy ich dieta jest bogata w tłuszcze nasycone pochodzenia zwierzęcego. W jednym z badań opublikowanych w „Journal of the American College of Cardiology” z 2020 roku, zauważono, że długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej może wiązać się z większym ryzykiem sercowo-naczyniowym, zwłaszcza jeśli tłuszcze nasycone dominują nad tłuszczami nienasyconymi.
2. Problemy z wątrobą i nerkami
Długotrwała dieta wysokotłuszczowa może prowadzić do nadmiernego obciążenia wątroby, która jest odpowiedzialna za metabolizm tłuszczów oraz produkcję ketonów. Osoby z istniejącymi problemami wątrobowymi mogą być szczególnie narażone na pogorszenie funkcji tego narządu. Ponadto dieta keto, ze względu na zwiększoną produkcję kwasów moczowych, może zwiększać ryzyko powstawania kamieni nerkowych.
Badania przeprowadzone na grupie pacjentów stosujących dietę ketogeniczną przez dłuższy czas wykazały, że u części osób doszło do pogorszenia funkcji nerek, zwłaszcza jeśli w ich diecie dominowały tłuszcze zwierzęce i białka. Dieta uboga w błonnik oraz niskie spożycie płynów dodatkowo mogą prowadzić do zaburzeń w pracy nerek i układu moczowego.
3. Niedobory żywieniowe
Dieta ketogeniczna, ze względu na eliminację wielu grup pokarmowych, takich jak owoce, warzywa bogate w skrobię, zboża czy produkty pełnoziarniste, może prowadzić do niedoborów niektórych witamin i minerałów. Szczególnie zagrożone są osoby, które nie dbają o odpowiednie zbilansowanie diety i suplementację.
Do najczęściej spotykanych niedoborów należą:
- Witamina C: Ograniczenie spożycia owoców prowadzi do zmniejszenia podaży tej witaminy.
- Witaminy z grupy B: Dieta ketogeniczna, uboga w pełnoziarniste produkty zbożowe, może skutkować niedoborem witamin B1, B2 i B6.
- Błonnik: Niskie spożycie błonnika pokarmowego może prowadzić do zaparć oraz problemów z trawieniem.
4. Problemy hormonalne
Dieta ketogeniczna może wpływać na równowagę hormonalną, zwłaszcza u kobiet. Ograniczenie węglowodanów może prowadzić do obniżenia poziomu insuliny oraz wpływać na produkcję hormonów tarczycy. Badania sugerują, że u niektórych kobiet stosujących dietę keto przez dłuższy czas może dojść do zaburzeń cyklu menstruacyjnego, a nawet obniżenia płodności.
Dodatkowo, niska podaż węglowodanów może wpływać na poziom kortyzolu, hormonu stresu, co z kolei może prowadzić do przewlekłego zmęczenia oraz problemów z regeneracją organizmu.
Czy dieta ketogeniczna jest bezpieczna?
Podsumowując, dieta ketogeniczna może przynosić korzyści zdrowotne, zwłaszcza w krótkim okresie oraz w leczeniu niektórych schorzeń. Niemniej jednak, istnieje wiele zagrożeń wynikających z jej długotrwałego stosowania. Osoby decydujące się na dietę keto powinny być świadome potencjalnych negatywnych skutków zdrowotnych, takich jak ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, problemy z wątrobą i nerkami, niedobory żywieniowe oraz zaburzenia hormonalne.
Aby dieta ketogeniczna była stosunkowo bezpieczna, konieczne jest jej odpowiednie zbilansowanie, dbanie o spożywanie zdrowych tłuszczów (np. z ryb, orzechów, oliwy z oliwek), a także regularna kontrola stanu zdrowia. Długotrwałe stosowanie diety keto wymaga również wsparcia dietetyka lub lekarza, aby uniknąć poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Jednocześnie, dieta ketogeniczna nie jest odpowiednia dla wszystkich, zwłaszcza dla osób z istniejącymi schorzeniami serca, wątroby lub nerek. Każda decyzja dotycząca wprowadzenia tak radykalnej zmiany w diecie powinna być poprzedzona konsultacją ze specjalistą.
