Starzenie się wiąże się z naturalnym spadkiem wydolności poznawczej i fizycznej, co może ograniczać samodzielność, obniżać jakość życia i zwiększać ryzyko upadków oraz wypadków. Dodatkowym wyzwaniem jest wpływ zmęczenia umysłowego, które może nasilać te efekty. W odpowiedzi na te problemy coraz częściej sugeruje się stosowanie niefarmakologicznych interwencji, takich jak trening poznawczy i fizyczny, które mogą poprawiać funkcje poznawcze i wydolność fizyczną wśród osób starszych.
Istnieją dowody, że połączenie treningu fizycznego i poznawczego przynosi większe korzyści w zakresie funkcji poznawczych niż ich stosowanie osobno. Na tej podstawie opracowano metodę Brain Endurance Training (BET) (które można tłumaczyć na język polski jako Trening wytrzymałości mózgu, Trening poznawczo-wytrzymałościowy bądź Zintegrowany trening poznawczo-fizyczny), która łączy trening poznawczy z wysiłkiem fizycznym.
Celem badań, które przeprowadzili Jesús Díaz-García, Tomás García-Calvo (Uniwersytet Estremadury) oraz Christopher Ring (Uniwersytet w Birmingham) było zbadanie skuteczności BET w poprawie funkcji poznawczych i fizycznych u starszych kobiet oraz ocena odporności na zmęczenie.
Cel badań
Badania miały trzy główne cele:
- Ocenić, czy BET poprawia wydolność fizyczną w porównaniu z samym treningiem fizycznym i brakiem treningu.
- Zbadać, jak BET wpływa na funkcje poznawcze uczestników.
- Sprawdzić, w jaki sposób zmęczenie umysłowe wpływa na wyniki poznawcze i fizyczne oraz czy BET może zmniejszyć te negatywne skutki.
Metodologia
W badaniu uczestniczyły 24 kobiety w wieku od 65 do 78 lat, które nie wykonywały regularnych ćwiczeń fizycznych ani treningów poznawczych w ciągu ostatnich trzech lat. Podzielono je losowo na trzy grupy: BET, trening fizyczny oraz grupa kontrolna. Treningi BET i fizyczny obejmowały:
- 20 minut ćwiczeń oporowych (przysiady i ćwiczenia na biceps) oraz
- 25 minut marszu.
Grupa BET dodatkowo wykonywała 20-minutowe zadanie poznawcze (test Stroopa) przed każdą sesją fizyczną. Program trwał osiem tygodni, a testy wydolności przeprowadzano w czterech punktach czasowych: przed rozpoczęciem (pre-test), po czterech tygodniach (mid-test), po zakończeniu programu (post-test) oraz cztery tygodnie po jego zakończeniu (follow-up).
Wyniki badań
Wyniki badań wskazują, że zarówno BET, jak i trening fizyczny przyniosły poprawę wydolności poznawczej i fizycznej w porównaniu z grupą kontrolną, jednak BET wykazał większą skuteczność, szczególnie w stanie zmęczenia.
- Funkcje poznawcze: Wskaźniki szybkości reakcji i dokładności (mierzone testami Stroopa i PVT-B) były wyraźnie lepsze u uczestniczek grupy BET. Zmiana wydolności poznawczej od początku do końca programu wynosiła 3,7% w stanie „świeżym” i 7,8% w stanie zmęczenia dla BET, podczas gdy grupa fizyczna osiągnęła odpowiednio 3,6% i 4,5%, a grupa kontrolna wykazała minimalne zmiany (odpowiednio -0,4% i 0,3%).
- Wydolność fizyczna: BET poprawił siłę mięśniową (mierzona testami przysiadów i zginania ramion) oraz zdolność marszu w większym stopniu niż trening fizyczny. W stanie zmęczenia zmiany wynosiły średnio 29,9% w grupie BET, 22,4% w grupie fizycznej i tylko 7,1% w grupie kontrolnej.
- Odporność na zmęczenie: Uczestniczki BET wykazywały mniejsze pogorszenie wyników po wykonaniu zadań poznawczych niż pozostałe grupy, co świadczy o większej odporności na zmęczenie umysłowe.
Znaczenie i praktyczne zastosowania
Wyniki badań sugerują, że BET jest skuteczną metodą poprawy funkcji poznawczych i fizycznych u starszych kobiet. Szczególnie istotne jest to, że metoda ta zwiększa odporność na zmęczenie, co może zmniejszać ryzyko upadków i wypadków oraz poprawiać samodzielność i jakość życia.
Zastosowanie BET w codziennym życiu może obejmować:
- Programy aktywizacji dla seniorów w domach opieki i centrach zdrowia,
- Włączenie treningu BET do rehabilitacji osób starszych po urazach,
- Profilaktykę schorzeń związanych z wiekiem, takich jak demencja czy osłabienie mięśni.
Wnioski
BET okazał się skutecznym narzędziem zarówno dla poprawy wydolności fizycznej, jak i funkcji poznawczych u starszych kobiet, szczególnie w stanie zmęczenia. Dalsze badania powinny skupić się na różnorodnych populacjach, takich jak mężczyźni, osoby z chorobami przewlekłymi czy inne grupy wiekowe, aby w pełni wykorzystać potencjał tej metody.
Link do badań: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1469029224001687?via%3Dihub
Serwis ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej, a treść artykułów nie stanowi fachowej porady medycznej. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu.
