Eksperyment pochwały przeprowadzony przez Carol Dweck, psycholożkę z Uniwersytetu Stanforda, jest jednym z najważniejszych badań dotyczących motywacji, sposobu myślenia i roli pochwały w procesie edukacji. Jego wyniki zrewolucjonizowały sposób, w jaki pedagodzy, rodzice i badacze rozumieją wpływ, jaki mają na dzieci ich słowa i postawa.
Przeprowadzony przez Carol Dweck eksperyment dotyczący znaczenia pochwały wpłynął na zrozumienie mechanizmów, które stały się podstawą do propagowania idei „growth mindset” (nastawienia na rozwój), która podkreśla znaczenie wysiłku i uczenia się na błędach.
Tło eksperymentu
Carol Dweck rozpoczęła swoje badania, chcąc zgłębić, w jaki sposób różne rodzaje pochwał wpływają na motywację dzieci. Zauważyła, że wiele dzieci przejawia diametralnie różne reakcje na trudności. Niektóre dzieci szybko się poddają, wierząc, że ich porażki wynikają z braku zdolności, inne zaś traktują wyzwania jako szansę na naukę.
Kluczowe pytanie, które postawiła Dweck, brzmiało: co sprawia, że niektóre dzieci wykształcają nastawienie na rozwój, podczas gdy inne rozwijają „fixed mindset” (nastawienie na stałość)? U podstaw tego pytania leżało założenie, że sposób, w jaki dzieci są chwalone przez dorosłych, może odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu ich postaw wobec nauki i trudności.
Przebieg eksperymentu
Eksperyment Dweck został przeprowadzony na grupie około 400 dzieci w wieku od 10 do 12 lat. Badanie zostało podzielone na kilka etapów, z których każdy miał na celu sprawdzenie, jak różne rodzaje pochwał wpływają na zachowanie i podejście dzieci do zadań o różnym poziomie trudności.
Faza 1: Zadanie początkowe i pochwała
Dzieci zostały poproszone o rozwiązanie zestawu stosunkowo łatwych zadań z testu logicznego. Po zakończeniu tego etapu wszystkie dzieci otrzymały pochwałę, ale podzielono je na dwie grupy:
- Grupa pochwały za zdolności – dzieciom mówiono: „Jesteś bardzo inteligentny/a”.
- Grupa pochwały za wysiłek – dzieci słyszały: „Bardzo się postarałeś/aś”.
Kluczowym elementem tej fazy było zastosowanie różnego rodzaju pochwał, aby sprawdzić, jak wpłyną one na późniejsze zachowanie i podejście dzieci do trudniejszych zadań.
Faza 2: Wyzwanie
W drugiej fazie dzieciom zaproponowano możliwość wyboru kolejnego zadania. Mogły one wybrać:
- Zadanie trudniejsze, które dawało szansę nauczenia się czegoś nowego.
- Zadanie łatwe, które było podobne do poprzedniego i nie wymagało dużego wysiłku.
Wyniki były znaczące:
- Dzieci chwalone za zdolności częściej wybierały zadania łatwe, unikając ryzyka porażki.
- Dzieci chwalone za wysiłek chętniej podejmowały trudniejsze wyzwania, uznając je za okazję do nauki.
Faza 3: Trudne zadania i reakcje na porażkę
W kolejnym etapie dzieci zmierzyły się z bardzo trudnymi zadaniami, które zostały celowo przygotowane tak, aby były zbyt trudne do rozwiązania. Celem było zaobserwowanie, jak dzieci radzą sobie z niepowodzeniem.
- Grupa pochwały za zdolności: dzieci z tej grupy szybko się zniechęcały, odczuwały frustrację i interpretowały swoje niepowodzenie jako dowód braku zdolności.
- Grupa pochwały za wysiłek: dzieci te podejmowały wielokrotne próby, często podkreślały, że zadania są trudne, ale jednocześnie wyrażały zadowolenie z możliwości uczenia się nowych rzeczy.
Faza 4: Ostatni test
Na końcu wszystkie dzieci otrzymały zestaw zadań o poziomie trudności zbliżonym do początkowego. Wyniki pokazały, że:
- Dzieci chwalone za zdolności osiągnęły wyniki gorsze niż w pierwszej fazie.
- Dzieci chwalone za wysiłek poprawiły swoje wyniki.
Wyniki eksperymentu
Badanie jednoznacznie wykazało, że sposób chwalenia dzieci ma ogromny wpływ na ich motywację, podejście do trudności i gotowość do podejmowania wyzwań:
- Pochwała za zdolności prowadziła do rozwijania fixed mindset, czyli przekonania, że inteligencja i umiejętności są stałe i nie można ich zmienić. Takie dzieci unikały wyzwań, obawiały się porażki i interpretowały ją jako dowód braku talentu.
- Pochwała za wysiłek promowała growth mindset, czyli przekonanie, że umiejętności można rozwijać poprzez ciężką pracę. Dzieci te były bardziej wytrwałe, chętniej podejmowały trudne zadania i lepiej radziły sobie z niepowodzeniami.
Wnioski pedagogiczne i praktyczne zastosowanie
Eksperyment Carol Dweck wniósł istotne przesłanie dla nauczycieli, rodziców i wszystkich osób pracujących z dziećmi. Poniżej przedstawiono najważniejsze wnioski i przykłady zastosowania w praktyce:
1. Chwal wysiłek, a nie zdolności
Podkreślanie wysiłku, strategii czy podejścia do nauki wzmacnia w dzieciach przekonanie, że sukces zależy od ich pracy. Zamiast mówić:
- „Jesteś taki zdolny”,
lepiej powiedzieć: - „Widać, że włożyłeś dużo pracy w to zadanie”.
2. Ucz wartości porażki
Porażki są częścią procesu uczenia się. Dzieci, które uczą się widzieć w błędach okazję do nauki, są bardziej odporne na stres i lepiej radzą sobie z wyzwaniami. Na przykład, nauczyciel może powiedzieć:
- „Nie udało się tym razem, ale czego się nauczyłeś z tej próby?”.
3. Twórz środowisko sprzyjające podejmowaniu ryzyka
Dzieci, które nie boją się porażki, są bardziej skłonne eksperymentować i podejmować trudniejsze zadania. Przykładowo, w klasie można wprowadzić „tablicę błędów”, na której uczniowie dzielą się swoimi pomyłkami i opisują, czego się dzięki nim nauczyli.
4. Zachęcaj do samodzielności i wytrwałości
Dzieci, które uczą się samodzielnego rozwiązywania problemów, rozwijają większą pewność siebie. Zamiast od razu pomagać, można zapytać:
- „Jakie inne sposoby możesz spróbować?”.
Przykłady zastosowania w praktyce
- Szkoła podstawowa: Podczas lekcji matematyki nauczycielka chwali ucznia za zastosowanie różnych metod rozwiązywania problemu, a nie tylko za poprawną odpowiedź.
- Rodzina: Rodzice zachęcają dziecko do dalszego rysowania po nieudanej próbie, mówiąc: „Widzę, że dużo ćwiczysz i twój rysunek staje się coraz lepszy”.
- Sport: Trenerzy chwalą młodych sportowców za zaangażowanie podczas treningu, a nie tylko za wygrane mecze.
Podsumowanie
Eksperyment Carol Dweck pokazuje, jak ogromny wpływ na rozwój dzieci mogą mieć drobne zmiany w sposobie komunikacji. Skupienie się na wysiłku, wytrwałości i procesie nauki, zamiast na wrodzonych zdolnościach, sprzyja rozwijaniu nastawienia na rozwój, które jest kluczowe dla sukcesu w szkole i życiu. Dzięki tym odkryciom możemy lepiej wspierać dzieci w budowaniu pewności siebie, odporności na trudności i motywacji do nauki przez całe życie.
Ilustracja do tekstu – generowana przez AI, źródło: Pixabay
Serwis ma charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej, a treść artykułów nie stanowi fachowej porady medycznej. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za zastosowania informacji zamieszczonych na stronach serwisu.
