Ignaz Semmelweis nazywany jest ojcem antyseptyki, bo to on jako pierwszy zwrócił uwagę na potrzebę odkażania rąk przed wykonywaniem badań i zabiegów medycznych. Jego odkrycie nie spotkało się ze zrozumieniem środowiska lekarskiego, które odrzuciło jego teorię, a sam doktor Semmelweis zmarł w wieku 47 lat w szpitalu psychiatrycznym, prawdopodobnie w skutek… zakażenia odniesionej rany.
Ignaz Semmelweis, to węgierski lekarz urodzony 1 lipca 1818 roku w Budapeszcie. Uznawany jest za pioniera antyseptyki i jedną z najważniejszych postaci w historii medycyny. Jego odkrycia dotyczące higieny, szczególnie w zakresie mycia rąk, zrewolucjonizowały opiekę zdrowotną, chociaż przez długi czas były ignorowane przez środowisko medyczne.
Semmelweis pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej i początkowo studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jednak po pewnym czasie zdecydował się zmienić kierunek i zaczął studiować medycynę. W 1844 roku uzyskał dyplom lekarza. Jego zainteresowania skupiły się na położnictwie, a w 1846 roku został asystentem w szpitalu położniczym w Wiedniu.
W okresie, gdy Semmelweis pracował w wiedeńskim szpitalu, zauważył, że śmiertelność wśród rodzących kobiet była znacznie wyższa w oddziale, w którym pracowali lekarze i studenci medycyny, niż w oddziale prowadzonym przez położne. Na początku nie było jasne, dlaczego tak się działo, ale Semmelweis przeprowadził szereg obserwacji i analiz. W 1847 roku odkrył, że głównym źródłem zakażeń była praktyka lekarzy, którzy często przechodzili bezpośrednio z sekcji zwłok na oddział położniczy, bez wcześniejszego mycia rąk.
Zaproponował więc wprowadzenie obowiązkowego mycia rąk przez lekarzy i studentów roztworem chlorowanego wapna przed każdym badaniem pacjentek. Ta praktyka doprowadziła do olbrzymiego spadku śmiertelności z powodu gorączki połogowej, której wskaźniki spadły z około 10-18% do zaledwie 1-2%.
Pomimo skuteczności jego metody, Semmelweis spotkał się z silnym oporem ze strony środowiska medycznego. Jego hipoteza, że niewidzialne cząsteczki (co w późniejszym czasie okazało się być bakteriami) przenoszone z ciał zmarłych powodują infekcje, była trudna do zaakceptowania. W tamtych czasach teoria drobnoustrojów nie była jeszcze znana, a medycyna opierała się głównie na innych koncepcjach chorób, takich jak teoria miazmatów, według której choroby były przenoszone przez złe powietrze.
Efekt Semmelweisa
Efekt Semmelweisa to zjawisko odrzucania lub ignorowania wiedzy medycznej, naukowej lub racjonalnych odkryć przez społeczeństwo lub specjalistów, nawet jeśli te odkrycia są ewidentnie poprawne i mogłyby przynieść korzyści. Nazwa tego efektu pochodzi od Ignaza Semmelweisa, który w połowie XIX wieku odkrył, że mycie rąk przez lekarzy przed przystąpieniem do operacji i badania pacjentów znacząco zmniejszało ryzyko infekcji i śmiertelności wśród rodzących kobiet.
Efekt ten polega na odrzucaniu lub ignorowaniu nowej wiedzy czy odkryć tylko dlatego, że są one sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przekonaniami, tradycjami lub autorytetami. Często wynika z psychologicznego oporu wobec zmian, szczególnie jeśli wymagają one uznania własnych błędów, zmian nawyków lub zmierzenia się z nieprzyjemną prawdą.
Efekt Semmelweisa stał się symbolem tego, jak trudne bywa wprowadzenie postępu naukowego (lub szerzenie prawdy) w obliczu głęboko zakorzenionych przekonań i tradycji, nawet gdy ten postęp ma potencjał ratowania życia.
Semmelweis nie potrafił w pełni wyjaśnić swojego odkrycia w sposób, który przekonałby jego współczesnych. Dodatkowo jego temperament i agresywny sposób obrony swoich poglądów doprowadziły do konfliktów z innymi lekarzami i ostatecznie do utraty stanowiska w Wiedniu. W 1850 roku wrócił na Węgry, gdzie pracował w Szpitalu św. Rocha w Budapeszcie, kontynuując promowanie swoich idei.
Pomimo sukcesów w Budapeszcie, jego odkrycia nie były szeroko przyjmowane ani doceniane. W miarę upływu czasu, Semmelweis stawał się coraz bardziej sfrustrowany, a jego stan psychiczny pogarszał się. W 1865 roku został umieszczony w szpitalu psychiatrycznym, gdzie zmarł kilka tygodni później, 13 sierpnia, w wyniku zakażenia, prawdopodobnie po odniesieniu ran podczas pobytu w ośrodku.
Po śmierci Semmelweisa jego odkrycia zostały na nowo docenione, zwłaszcza po opracowaniu teorii drobnoustrojów przez Ludwika Pasteura oraz zastosowaniu antyseptyki przez Josepha Listera. Semmelweis jest dziś uznawany za „ojca antyseptyki” i jednego z prekursorów nowoczesnej medycyny. Jego prace, choć początkowo zignorowane, odegrały kluczową rolę w zmniejszeniu śmiertelności w szpitalach i wprowadzeniu standardów higienicznych, które są dziś powszechnie stosowane.
